In het jaar 1801 schoot een oorlogsschip op het Nederlandse fort in Manado. Na een onderzoek bleek het een Engels oorlogsschip te zijn. Wetend dat er een conflict was tussen de Nederlanders en Engelsen, riepen de Minahasa Walak hoofden de hulp in van de Engelsen om de Nederlanders te verdrijven. Bij een poging om de Nederlanders te verdrijven kocht Gerrit Wuisang geschut, ammunitie en kanonnen van de Engelsen.
Toen Resident Dur werd vervangen door Resident Prediger begon de Tondano bevolking zich voor te bereiden op oorlog tegen de Nederlanders. Onder leiding van Tewu (Touliang) en Ma’alengen (Toulimambot), was de Tondano gemeenschap ervan overtuigd dat hun verblijfplaatsen boven het water aan de kant van het meer moeilijk zouden zijn aan te vallen door de Nederlanders, dit in tegenstelling tot de verblijfplaatsen van de andere Minahasa Walaks.
1806
Fort Moraya in Minawanua werd versterkt met grachten aan wal en troepen met 2000 boten aan de waterzijde. De Tondano leiders sloten overeenkomsten met de Walaks van Tombulu, Tonsea, Tontemboan, en Pasan-Ratahan om troepen en voedsel te zenden. Minahasa Walak leiders die meehielpen waren onder anderen Andries Lintong (Likupang), Umboh of Ombuk en Rondonuwu (Kalabat) Manopo en Sambuaga (Tomohon), Gerrit Opatia (Bantik), Poluwakan (Tanawangko), Tuyu (Kawangkoan), Walewangko (Sonder), Keincem (Kiawa), Talumepa (Rumoong), Manampiring (TombAziën), Kalito (Manado), Kalalo (Kakas), Mokolengsang (Ratahan) terwijl troepenleiders uit Tondano aan het begin van de oorlog waren Kilapog, Sarapung en Korengkeng.
1808
In de maand Mei in 1808 verboden de Minahasas de Nederlanders om landinwaarts te gaan, maar in Oktober brachten de Nederlanders omvangrijke troepen bestaande uit soldaten uit Gorontalo, Sangihe, Tidore, Ternate, Java, en Ambon en plaatste tenten in Tata´aran. Op 23 Oktober begonnen de Nederlanders met 6 kanonnen te vuren op het Moraya Tondano fort. Zij verwachtten echter niet dat er weerstand zou volgen van de zijde van Tondano. Veel eerder waren de Nederlandse tenten in Tata´aran verast toen onverschrokken troepen onder commando van Rumapar, Walalangi, Walintukan en Rumambi in het midden van de nacht aanvielen. In de maand November raakte in Tata´aran de hoogste Nederlandse bevelhebber Prediger gewond door een schotwond. He werd door zijn vervanger Luitenant J. Herder vervangen. De oorlog werd toen nog heftiger en resulteerde toen in een oorlog op het land en op het water.
Leiders van Tondano lieten Kora-Kora boten komen om de logistiek van voedsel uit Kakas naar Tondano af te snijden. Op 14 April vielen de troepen van Jacob Korompis de Nederlandse tenten in Koya aan. In de aanval die 'snachts geschiedde slaagde Jacob erin om de Nederlandse ammunitie en vuurwapens te veroveren.
Op 2 Juni sloten de Nederlanders een overeenkomst met de andere Minahasa Walak hoofden.
Toen begonnen de troepen die niet uit Tondano kwamen te vertrekken wegens tekort aan voedsel. Degenen die overbleven waren troepen uit Tomohon en Kalabat.
Toen de situatie in het Moraya Fort nog troostelozer werd was er geen geluid meer van strijdkreten en het geluid van schietende geweren. Op een nacht vielen de Nederlanders het fort aan en brandden het gelijk met de grond. Die aanval werd gepleegd in de nacht van 4 Augustus en de ochtend van 5 Augustus. In die aanval verschroeiden de Nederlanders de aarde van het Tondano Moraya Fort. De hoofd leiders van de Tondano oorlog waren Tewu (Touliang), Lontho (Kamasi-Tomohon), Mamahit (Remboken), Matulandi (Telap) en Theodorus Lumingkewas (Touliang). Zij waren de Walak hoofden die oorlogs “Majoor” waren of Tona’as.
1817
In Ambon kwamen rebellen in opstand tegen de teruggekeerde Nederlanders. Onder aanvoerderschap van Thomas Matulessy (?1783-1817), ook wel Pattimura genoemd, werd op Saparua het Nederlandse fort ingenomen. Met versterking vanuit Batavia werd het fort heroverd; Matulessy werd geëxecuteerd.
1825-1830
De Java oorlog. De Minahasa vochten in deze oorlog naast de Nederlanders. Zo ook in andere delen van het archipel, om opstanden neer te slaan.
1820
De Calvinistische groep, de Nederlandse Missionarissen Vereniging, verhuisde haar bijna exclusieve aandacht in de Molukken naar het Minahasa gebied.
Met de missionarissen kwamen ook missiescholen, wat betekende dat, net zoals in Ambon en Roti, Westerse opleidingen veel eerder begonnen in de Minahasa dan in andere delen van Indonesië.
De scholen onderwezen in de Nederlandse taal.
1830
De Javaanse prins en Indonesische held Diponegoro werd door de Nederlanders naar Manado verbannen.
 "click to enlarge")
 "Klik om te vergroten")
 "Klik om te vergroten")